Knelpunten zorgen voor onvoldoende financiering circulaire economie

De Nederlandse afhankelijkheid van grondstoffen en onze afhankelijkheid van andere landen voor deze grondstoffen is niet mals. We kunnen niet langer blijven aanprutsen als het om de transitie naar een circulaire economie gaat. En dus moeten we de knelpunten op weg naar deze nieuwe economie onder de loep nemen; knelpunten die deels financieel van aard zijn.

Leestijd: 3,5 min.

In de debatreeks ‘De kracht van circulair’ brengt NRC koplopers en toekomstdenkers bij elkaar om het debat over de circulaire economie aan te jagen en te stimuleren.

In de debatreeks ‘De kracht van circulair’ brengt NRC koplopers en toekomstdenkers bij elkaar om het debat over de circulaire economie aan te jagen en te stimuleren. De vierde avond gaat over de financiële implicaties die het overstappen op circulaire businessmodellen heeft. Wat is hierin de rol van financiële instellingen en de overheid?

Want eerlijk is eerlijk, overstappen op circulaire businessmodellen heeft financiële implicaties. Voor het eerst zetten in Nederland veel grote financiële instellingen zich in voor duurzaamheid, maar circulaire verdienmodellen zijn in essentie anders dan het traditionele lineaire verdienmodel. Hoe speelt de financiële sector hierop in? Het is een vraag die deze avond beantwoord moet worden, onder meer door spreker Arnoud Boot, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en voorzitter van het Sustainable Finance Lab en een van de auteurs van het onderzoeksrapport ‘Financiële beleidsinterventies voor een circulaire economie’.

Alles-as-a-service

Gelukkig zijn er genoeg kansen in een circulaire economie, al zijn we er nog lang niet. In zakelijk Nederland liggen de kansen voor het oprapen, maar hoe is dat te realiseren? Het model waarbij wordt betaald voor gebruik in plaats van bezit, speelt een belangrijke rol, zo niet de hoofdrol in de circulaire economie. Het ontwerpen, terugnemen en bijvoorbeeld hergebruiken van producten valt allemaal onder de prijs voor het gebruik. In het onderzoeksrapport wordt aangehaald dat dergelijke bedrijfsmodellen niet nieuw zijn. “Het leasen van auto’s en grote bedrijfsmachines is gebruikelijk. Circulaire gebruiksmodellen onderscheiden zich echter van traditionele leaseconcepten, omdat ze gericht zijn op het behouden van controle en verantwoordelijkheid op de producten, componenten en materialen. Traditionele leaseconcepten zijn veelal gebaseerd op koop-op-afbetaling. Met andere woorden, huur of lease op zich zijn geen circulaire modellen. Echter, in combinatie met alle andere circulaire activiteiten, zoals modulair ontwerp, producten terugwinnen, hergebruiken en lange termijn verantwoordelijkheid, kunnen deze structuren belangrijk zijn om de transitie te maken naar een circulaire economie.”

De knelpunten op weg naar een circulaire economie uit het rapport van Boot zijn zoals gezegd deels financieel van aard. En zo wordt er gekeken naar specifieke knelpunten waardoor onvoldoende financiering loskomt voor de circulaire economie. De benoemde knelpunten zijn: externaliteiten (de negatieve effecten op milieu worden bijvoorbeeld niet of onvoldoende geprijsd), innovatierisico (financiers van innovatieve ondernemingen kunnen lastiger de winstgevendheid inschatten) en de financiële sector zelf (het gebeurt nog niet, maar de impact van de circulaire transitie kan in principe ‘gewoon’ in de huidige financiële modellen worden meegenomen).

Een andere kijk op financieel risico

Kortom, volgens Boot is voor het financieren van circulaire gebruiksmodellen een andere kijk op financieel risico nodig. Gebruiksmodellen hebben een andere verdienstructuur; kasstromen worden over langere tijd verdeeld, waardoor de terugbetaaltijd van de investering langer wordt en de behoefte aan werkkapitaal dus groter. Daardoor nemen de marges op de korte termijn af.

Het rapport noemt ook de verschuiving van eigendom naar de producent die ervoor zorgt dat de balans van de producent of dienstenaanbieder blijft groeien. “Ook dat leidt tot een extra kapitaalbehoefte. Tenslotte worden (lange termijn) relaties met klanten en ketenpartners vormgegeven via looptijdcontracten, wat leidt tot hogere kosten voor debiteurenbeheer en complexere ketens en verdienmodellen. Aan de andere kant bieden deze bedrijfsmodellen volop kansen tot kostenreductie, stabiliteit en een meer integrale optimalisatie. Zekerheden kunnen gevonden worden in langlopende contracten en kasstromen, terugkoopgaranties en waarde uit een tweede- of derde leven voor producten.”

Financieren van circulaire gebruiksmodellen vraagt om een andere kijk op financieel risico.

Financiële sector onmisbaar onderdeel van innovatiesysteem

Volgens de onderzoekers is het belangrijk de financiële sector zelf te erkennen als een onmisbaar onderdeel van het innovatiesysteem. De financiële professionals, ook die binnen bedrijven, bepalen mede welke investeringen wel en welke niet gerealiseerd worden. Het is cruciaal dat zij hierbij voldoende kennis hebben van de circulaire transitie.

Eens om de tafel zitten om van gedachten te wisselen over dit onderwerp en onze as-a-service oplossingen? Vul dan ons contactformulier in. Een email naar info.nl@econocom.com sturen is uiteraard ook mogelijk, onze nieuwe koffie staat voor je klaar!