Ook een circulaire economie kent een rinkelende kassa

We willen allemaal een koelkast, een smart tv en als het even kan ook een tweede auto voor de deur. Met de stijgende welvaart, is het lijstje van wat we echt moeten hebben nog lang niet eindig. Onze afhankelijkheid van grondstoffen en onze afhankelijkheid van andere landen voor deze grondstoffen, betekent dat we niet langer kunnen blijven aanprutsen als het om de transitie naar een circulaire economie gaat.

[Leestijd ca. 5 min.]

In de debatreeks ‘de kracht van circulair’ brengt NRC koplopers en toekomstdenkers bij elkaar om het debat over de circulaire economie aan te jagen en te stimuleren. De eerste avond in de reeks gaat onder meer in op de vraag hoe we de toekomst van een circulaire economie naar voren kunnen halen.

De kansen liggen voor het oprapen

Een van de sprekers, Hannie Vlug, directeur duurzaamheid bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu stipt aan dat het aantal grondstoffen dat we nu gebruiken zoveel is en dat de bevolking zo hard groeit, dat onze afhankelijkheid van grondstoffen zorgwekkend begint te worden. “Het is voldoende reden om meters te willen maken op dit terrein.” Vlug ziet genoeg kansen in een circulaire economie, maar beseft ook dat we er nog lang niet zijn. “We zijn goed op weg met de recycle economie, maar we moeten verder.” In zakelijk Nederland liggen de kansen dan ook voor het oprapen volgens haar. Maar hoe is dat te realiseren? “Door op een andere manier naar onze economie te kijken en het anders in te richten.”

Op dit moment is de transitie naar een circulaire economie pas aan het begin. Nederland zet de eerste stappen op het gebied van milieuwinst en zo ook de economische winst. Vlug: “Belangrijke stappen in dit traject zijn kennis delen, internationale samenwerking, financiering en slimme marktprikkels zoals maatschappelijk verantwoord inkopen.”

De ambitie is er

Hoe we een sluitend business plan krijgen om de circulaire economie te bewerkstelligen, daar worstelen we nog wel mee. Jan Jonker, hoogleraar duurzaam ondernemen weet dat we de ambitie in het grondstoffenakkoord uitspreken om uit te komen bij een circulaire economie. “We hebben nu een lineaire economie, hoe gaan we van de een naar de ander als ons fiscale en juridische stelsel nog niet zo in elkaar zit om uit te komen bij een circulaire economie?” Het is een terechte vraag die hij oproept.

Jonker weet ook dat we misschien niet alles kunnen verduurzamen. “Een hamburger? Kom op. We moeten kijken wat wel kan. Kijken naar verdienmodellen op de snijvlakken van een lineaire en circulaire economie, anders blijft het bij babbelen.”

Hoe gaan we van een lineaire economie naar een circulaire economie?

Nieuwe verdienmodellen

Voorbij gaan aan babbelen, dat betekent doen. En dan heeft Jonker het niet over knuffelprojecten. Beter gezegd, we moeten waardecreatie in verdienmodellen herdenken. Jonker heeft in een onderzoek met anderen, casussen uit de Nederlandse zakenwereld bekeken. “De uitslag is duidelijk, van alle bedrijven in Nederland, zijn er honderd echt circulair bezig. We zijn geen gidsland, dus we moeten een beetje dimmen met wat we zeggen.” Toch vindt ook Jonker dat we als land wel serieus bezig zijn op dit vlak, al staan we nog aan het begin. “Het gaat om de samenhang tussen verdienmodellen en het organisatiemodel. Als de kassa niet rinkelt, dan doen we het niet.”

Jonker typeert een viertal modellen voor de circulaire economie: het product-as-a-service model, het platform of sharing model, het reverse logistic model en de value-cascading model.

Jan Jonker, hoogleraar duurzaam ondernemen

As-a-service als een verdienmodel

Spreker Harald Friedl, CEO bij Circle Economy, sluit deels aan bij de woorden van Jonker, “We hebben nu een take, make, waste model, dat is de lineaire economie. We produceren iets en gooien het na gebruik weer weg. Upcycling is alweer beter dan recycling, want we gebruiken nu meer resources dan de aarde kan produceren. Dat is een regelrecht verlies. Een bedrijf dat zo opereert, gaat out of business.” Volgens Friedl leven we in het tijdperk van de e-revolutie. “Het gaat niet alleen om het financiële plaatje. Ook om de connectie van mensen. Waste is een resource. Herdenk je verdienmodellen. Neem bijvoorbeeld as-a-service als een verdienmodel. Draag een spijkerbroek voor een x-bedrag per keer, in plaats van een designer model te kopen. En gebruik technologie, zoals bijvoorbeeld IoT-sensoren voor het ophalen van afval in steden, in plaats van dit te kopen. Zo zijn er talloze voorbeelden te noemen.”

Stel je voor, een wereld zonder afval. Of beter nog, een wereld waar je betaald krijgt voor afval. Dat is het beeld van de toekomst van Frank van der Vloed, CEO Philips Lighting Benelux. Hij weet een praktijkvoorbeeld te geven. “Een architect die een product wilde kopen, maar eigenlijk gewoon licht wilde afnemen, is de start geweest van onze light-as-a-service en de start van ons aandeel in de circulaire economie.” Philips Lighting praat er niet over, maar doet het gewoon. Van der Vloed beseft ook dat er voor bedrijven een verdienmodel moet zijn. “Er moet waarde inzetten voor de klant en voor het bedrijf. Wij bieden inmiddels een duurzame propositie, waarbij onze klant hassle free gebruik krijgt, goede performance en niet direct een enorme investering hoeft te doen.” Klanten maken gebruik van het licht, dat eigendom blijft van het bedrijf. Als na een aantal jaar onderdelen niet meer functioneren, worden die vervangen. Philips geeft die onderdelen een tweede leven: reverse logistics. “ De focus ligt in eerste instantie op een langere levensduur van het product. Onderdelen worden vervangen als het nodig is. De klant wil goed licht, niet per se nieuw product.” Inmiddels is tien procent van de business van Philips Lighting circulaire, het legt het bedrijf zeker geen windeieren.

Doe het!

Wat de boodschap was die in de woorden alle sprekers doorklonk? Doe het! Het is interessant voor de klant, interessant voor jou als bedrijf. Neem de nieuwe verdienmodellen onder de loep en kijk hoe je als ondernemer bij kunt dragen.

Eens om de tafel zitten om van gedachten te wisselen over dit onderwerp en onze as-a-service oplossingen? Vul dan ons contactformulier in. Een email naar info.nl@econocom.com sturen is uiteraard ook mogelijk, de koffie staat klaar!